Uprawnienia policji:
Policjanci mogą wydawać i egzekwować polecenia (oczywiście tylko wtedy, gdy wykonują zadania wymienione poniżej). A obywatele, czyli my, mają obowiązek te polecenia wykonywać.

Policjant ma prawo nas:

•  wylegitymować - w celu ustalenia tożsamości. Nie narusza to naszego prawa do ochrony danych osobowych. Policjantowi nie wolno jednak legitymować bez uzasadnienia. Zawsze musi podać przyczynę, np. kontrola drogowa, podobieństwo do poszukiwanego itp.;

•  zatrzymać - jeśli w sposób oczywisty stwarzamy zagrożenie nie tylko dla życia lub zdrowia ludzi, ale także dla mienia (np. włamując się do sklepu czy samochodu). Policjant może też zatrzymać więźnia, który wyznaczonym terminie nie powrócił z przepustki;

•  przeszukać (nas i pomieszczenie) - policjanci są dokładnie szkoleni, jak robić to zgodnie z prawem, a i tak w praktyce budzi to wiele kontrowersji i nieporozumień. Uwaga! Policja może przeszukać pomieszczenie, jeśli jest uzasadnione podejrzenie (patrz: słowniczek), że znajdują się tam poszukiwane osoby lub rzeczy. Przeszukania może dokonać prokurator, policja na polecenie sądu lub prokuratora (także - też na polecenie sądu - wywiad i kontrwywiad, inspektorzy kontroli skarbowej, celnicy) i tylko za dnia (powinno się zacząć po 6:00 i przed 21:00). Wcześniej trzeba podać powód przeszukania, a osoba, u której się to odbywa, ma prawo nie tylko przy tym być, ale też zaprosić świadka. W uzasadnionych, nagłych przypadkach policja może dokonać przeszukania bez poleceń sądu i w nocy;

•  poddać kontroli osobistej, przejrzeć bagaż i sprawdzić ładunek - jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie (patrz: słowniczek) popełnienia „czynu zabronionego pod groźbą kary” (np. przemytu lub posiadania narkotyków). Kontroli osobistej i bagażu często dokonuje się także przy zatrzymaniu osoby. Oczywiście kobietę powinna rewidować kobieta, a mężczyznę - mężczyzna, a przeszukanie powinno mieć miejsce w ustronnym pomieszczeniu. Kontrolowany może zażądać obecności wskazanego przez siebie świadka.

Ważne! Nie każdemu wolno przeszukiwać nasze rzeczy. Niedopuszczalne jest np. przeszukanie przez nauczyciela uczniowskich plecaków w poszukiwaniu papierosów itp. Nie jest natomiast nadużyciem sprawdzenie (a więc tylko poproszenie o otwarcie i zajrzenie do środka bez wkładania rąk!) osobistego bagażu podróżnych lub uczestników imprezy przez służby porządkowe.

Policja może też zażądać pomocy - i to nie tylko od instytucji państwowych, organów administracyjnych lub samorządu terytorialnego, ale także od np. firmy prywatnej lub osoby.

Uwaga! Policjantowi nie wolno narażać twojego życia. Nie może cię więc prosić np. o pościg za bandytą. Ale już o udostępnienie komórki lub samochodu - tak. I nie możesz mu odmówić!

Kontrola pojazdów

Prawo do zatrzymania i kontroli pojazdu ma każdy policjant i to niezależnie od formacji, w której służy. Jednak tylko policjanci z drogówki mogą wykonywać te zadania kontrolne, które wymagają specjalistycznej wiedzy. Chodzi tu np. o kontrolę stanu technicznego samochodu, badanie trzeźwości kierowcy (alkomatem), sprawdzanie prędkości (fotoradarem).

Jeśli policjant z innej formacji niż drogówka ukończył kurs obsługi takich urządzeń jak alkomat czy fotoradar, to może nimi kontrolować kierowców - ale tylko poza drogami krajowymi i w strefie zamieszkania.

Nieumundurowany policjant może cię zatrzymać wyłącznie na obszarze zabudowanym. Nie może też zatrzymywać samochodów ręką (tylko lizakiem). A swoją legitymację pokazuje od razu, bez żądania z twojej strony.

Umundurowany policjant może się poruszać pojazdem oznakowanym lub nieoznakowanym. Jego mundur powinien mieć elementy odblaskowe i to bez względu na porę roku i dnia.

Kierowca zawsze musi się zatrzymać na wezwanie policjanta. On lub pasażer może wysiąść z pojazdu wyłącznie za jego pozwoleniem lub na żądanie. W trakcie kontroli powinien trzymać ręce na kierownicy. Na polecenie wyłącza silnik pojazdu, a włącza światła awaryjne. Policjant może też kazać ci jechać za radiowozem do miejsca, w którym zatrzymanie samochodu nie będzie zagrażać bezpieczeństwu.

Policjant ma prawo żądać od kierującego, by poddał się badaniu trzeźwości, np. alkomatem, alkotesterem, czujnikiem alkoholu (tzw. alkosensorem) itp. Może również zalecić pobranie krwi, zwłaszcza gdy kierujący wydaje się bardzo pijany lub odmawia skorzystania z alkomatu. Uwaga! W ostatniej sytuacji policjant ma prawo zastosować przymus.

Jeśli policjant podejrzewa, że to pasażer kierował samochodem, który np. uczestniczył w wypadku, może poddać pasażera badaniu trzeźwości lub na obecność środków odurzających w organizmie.

Uwaga! Więcej o uprawnieniach policji do kontroli kierowców pisaliśmy w październiku w tekście "Spokojnie! To tylko kontrola". Znajdziesz go na www.gazeta.pl/auto.